Nie każdy kartusz i nie każda butla zawiera ten sam gaz. W świecie turystyki wykorzystywane są głównie dwa rodzaje gazów: propan i butan, a także ich mieszanki w różnych proporcjach. Wybór konkretnego gazu ma wpływ na działanie kuchenki w różnych warunkach pogodowych, zwłaszcza przy niższych temperaturach.
Butan
To najczęściej stosowany gaz w kartuszach i mniejszych butlach turystycznych. Sprawdza się bardzo dobrze w temperaturach powyżej 5°C, dlatego jest idealny na ciepłe miesiące i letnie biwaki. Ma jednak wadę: w niższych temperaturach traci ciśnienie i może przestać się ulatniać, przez co kuchenka nie będzie działać prawidłowo.
Zalety:
- tańszy niż propan
- bezwonny
- idealny na lato
Wady:
- nieskuteczny przy chłodnej pogodzie
Propan
Lepszy wybór na zimniejsze dni i całoroczne biwaki. Propan ma wyższą temperaturę parowania i zachowuje swoje właściwości nawet przy temperaturach poniżej zera (do ok. –40°C). Z tego powodu często stosuje się go w większych butlach stalowych (np. 2 kg, 5 kg), zwłaszcza do zasilania grilli, ogrzewaczy czy dużych kuchenek.
Zalety:
- działa w niskich temperaturach
- lepszy do grilli i większych urządzeń
Wady:
- wymaga mocniejszych butli (jest bardziej „rozprężający”)
- nieco droższy od butanu
Mieszanka propan–butan
Najczęściej spotykana w kartuszach gazowych. Producenci stosują różne proporcje (np. 70/30, 80/20, 60/40), aby uzyskać kompromis między ceną a wydajnością w różnych warunkach pogodowych. Taka mieszanka sprawdzi się zarówno latem, jak i w chłodniejsze wieczory wczesną wiosną czy jesienią.
Przykład:
– Kartusze Campingaz, Coleman, Primus czy MSR najczęściej oferują mieszanki propan–butan, które działają sprawnie w zakresie od ok. –5°C do +30°C.
Podsumowanie: jaki gaz, na jaki wyjazd?
| Warunki pogodowe | Najlepszy wybór gazu |
|---|---|
| Lato, powyżej 10°C | Butan lub mieszanka z przewagą butanu |
| Wiosna/jesień | Mieszanka propan–butan 60/40 lub 70/30 |
| Zimno, poniżej 0°C | Czysty propan lub mieszanka z dużą ilością propanu |
| Całoroczna butla do grilla | Propan (butla stalowa lub R907 z odpowiednim gazem) |